Schrödinger’in Kedisi deneyini daha önce hiç duydunuz mu? Hani şu kutudaki kedi, akıbeti çok tartışılan. Bilim Dünyasının sihirbazlarından Erwin Schrödinger, diğer sihirbazlar farklı olarak kutuda bir tavşan değil de bir kedi hayal etti. Peki bu nasıl oldu?
Schrödinger’in Kedisi
Schrödinger’in Kedisi düşünce deneyinin hikayesi, Schrödinger’in 1924 yılında Louis de Broglie’in ortaya attığı bir önermeyi benimsemesiyle başladı.Bu önermede “madde parçacıklarının ikili bir yapıda olduğunu ve bazı durumlarda dalgalar gibi davrandığını” ifadesi Schrödinger denklemi olarak bildiğimiz bir teori ortaya çıkardı.
Newton’un gezegenlerin yörünge hareketlerini doğru ve kolay bir şekilde görselleştirmesi, kuantum mekaniğinde, soyut olasılık kavramıyla açıklanır. Kuantum teorisinin bu bakış açısı, Schrödinger’i son derece rahatsız ve mutsuz eder. Bunun üzerine kuantum teorisinin kusurlu yorumlarına felsefi açıdan itirazlar getirmeye başlar. Bu itirazlardan en ünlüsü ise Schrödinger’in Kedisi olarak bildiğimiz düşünce deneyidir.
Peki nedir bu Schrödinger’in Kedisi düşünce deneyi?
Kuantum fiziği bize aynı andan iki farklı yerde olabileceğimizi ve iki farklı bir durumda olabileceğimizi söylemektedir. Schrödinger aslında bu durumu açıklayabilmek adına bu deneyi gerçekleştirmiştir.
Schrödinger’in Kedisi düşünce deneyi
Schrödinger’in Kedisi düşünce deneyinde mekanik bir olayla tetiklenen içinde radyoaktif madde ile bir zehir şişesiyle, bir kedi kutuya kapatılır. Kutu kapalı olduğu için kutunun içini göremediğimizden radyoaktif madde harekete geçip zehir şişeyi kırdı mı kırmadı mı, bilemiyoruz. Schrödinger’in sorduğu soru ise kedi ölü mü yoksa canlı mı? Kutuyu açmadan önce gerçeklemiş bütün her şey olasıdır. Yarı olasılıkla kedi ölmüştür, yarı olasıkla ise kedi canlıdır.
Dalga Fonksiyonu
Dalga fonksiyonu elektronun nerede ne hallerde bulunacağı olarak tanımlanır. Ama biz her durumda sadece dalga fonksiyonun bir halini deneyimleyebiliriz. Hangi halini gördüğümüz ise tamamen rastgeledir. Yani bay muhterem kedimizin ya ölü olması ya da canlı olması farklı hallerde farklı sonuçlar verir.
Kopenhag yorumu
Niehels Bohr tarafından geliştirilen Kopenhag yorumuna göre ise kutuyu açmadan önce kedi aynı anda iki farklı durumdadır. Yani zehir şişesi hem kırılmıştır. Hem de kırılmamıştır. Yani Schrödinger’in Kedisi hem ölüdür hem de canlıdır.
Peki kutuyu açarsak ne olur?
Dalga fonksiyonu kutuyu açar açmaz çöker. Biz ise tek bir sonuçla karşılarız ya kedi ölüdür ya kedi canlıdır. Kapağı açana kadar ise ne ölüydü ne de canlıydı.
Schrödinger bu düşünce deneyinden sonra pişmanlığını bu cümlelerle dile getirmiştir:
‘’Eğer insan bu lanet kuantum sıçramasına sadık kalmak zorundaysa, bu işe karışmış olmaktan çok pişmanım.’’
Stephan Hawking ise bu düşünce deneyi üzerine şunları söylemiştir.
’Schrödinger’in kedisini her duyuşumda elim tabancama gidiyor.’’
Kuantum dünyasının yasaları o kadar ilginçtir ki, sonuçlarına kadar takip edersek bile, çok garip sonuçlar elde ederiz. Bu yüzden kuantum fiziği düşünce deneyleriyle doludur. Bir de Paralel Evren Teorisi konusunda işlediğimiz, Kuantum İntiharı / Kuantum Ölümsüzlüğü deneyini inceleyiniz.
Fotoğraftaki Kedi: Tombili
Kadıköy’de bir kaldırım taşında verdiği pozla dünya çapında tanındı. Ölümünden sonra aynı yere heykeli kondu. Tombili’nin heykeli hırsızlar tarafından çalındıktan sonra bulunur ve tekrar yerine konulur.
Tebrikler çok başarılı.